CONCERTO CELLO SI THỨ OP. 104 – ANTONÍN DVOŘÁK

CONCERTO CELLO SI THỨ OP. 104 – ANTONÍN DVOŘÁK

Khi chuyển giao bản thảo Concerto Cello Si thứ Op.104 cho nhà xuất bản, Antonín Dvořák viết:

“Tôi chỉ giao tác phẩm của mình nếu anh hứa với tôi rằng không ai - kể cả Wihan bạn tôi – được phép thay đổi gì mà tôi không biết và cho phép…, và cấu trúc của tác phẩm phải giữ đúng như tôi đã hình dung và nghĩ ra…

Chương kết nên khép lại dần dần bằng một đoạn diminuendo (nhẹ dần) như một hơi thở ... sau đó là một đoạn crescendo (mạnh dần lên), và những ô nhịp cuối cùng do dàn nhạc diễn tấu sẽ kết thúc như thể giông bão. Ý tôi muốn như vậy, và tôi không thể rút bỏ”.

Những lời cứng rắn ấy được Dvořák nhấn mạnh, có lẽ là để bảo vệ cho đứa con tinh thần của mình một cách vững chắc. Tác phẩm ra đời đã gây ấn tượng với khán giả và trở nên nổi tiếng, minh chứng cho quan điểm và tư duy nghệ thuật của tác giả. Dẫu vậy, thực tế trước đó Dvořák đã luôn tìm cách khước từ đề nghị của bạn bè để soạn một bản concerto cho cây cello, có lẽ bởi trải nghiệm thất bại với bản đầu tiên viết từ thuở mới vào nghề 20 năm trước, một tác phẩm không còn ai nhớ tới. Ông cho rằng âm khu giữa cây đàn thì tiếng khá đẹp, nhưng ở trên cao thì nghe như giọng mũi, còn dưới trầm lại như giọng ai lầm bầm. Chỉ tới khi nghe Concerto Cello Mi thứ của Victor Herbert, người chơi cello chính trong buổi diễn Giao hưởng 9 Thế giới mới của mình, Dvořák lại được truyền cảm hứng và bắt tay vào soạn thảo bản Concerto mới cho cây đàn này. Tất cả âm khu trên cây đàn dù cao hay thấp, hết thảy màu âm đều được Dvořák khai thác đạt tới hiệu quả tối ưu, vì thế càng cần nghệ sỹ phải có kỹ thuật đỉnh cao. Sau 4 tháng, đầu năm 1895 Dvořák đã hoàn thành tác phẩm.

Concerto Cello Si thứ Op. 104 gồm 3 chương:

1. Allegro (nhanh)

2. Adagio, ma non troppo (không quá chậm)

3. Allegro moderato - Andante - Allegro vivo (nhanh vừa – chậm – nhanh sinh động).

Tác phẩm sẽ được Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam và nghệ sỹ cello Phan Đỗ Phúc trình diễn trong buổi Hoà nhạc Toyota 2022 vào ngày 28 tháng 7 tại Nhà hát TP Hồ Chí Minh, và ngày 5 tháng 8 tại Nhà Hát Lớn Hà Nội, dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Honna Tetsuji.

ảnh: Hoàng Pane Vino

Mai Hạnh, 7.2022